BACCI - De naturali vinorum historia volume III

L I $ E \ T E \ T 1 V S. 103 A qu i po t cn t i f l imum , q u o n i amn o x i nm ope r a r i i s, acmc iTor ibuscxper ìmur ,ma– xime vero capi ti ; idetreo aquam ex acet o pot andam dare con f ucu imus. òem- per vcròharc except io in h i s , & incaeteris alijs habenda eft, quòdc on f ue t i s ,& po t en t i a, & coc ì ac t i am vma minus nox ia f un t . In ftudiofis vinum miras habe - s t u d i o f i s . re praerogatiuas i nuen imus, cafqu e cont rouer fas, fiue mode r a t e, fiueimmode- rat e fumantur; quee nobi l is eft Ph i l o f ophi dot t r ina x x x . P r ob l ema t um fec ì ione, quam me l iuspof t ea int erpre t abimur. ] rhmode r a tus , en im v i ni v fus, prjefcr- um cal idior is , & potentis , labefai tat men tem , & ingenium ; & c on t ri íî mode– rat e fumatur concoct ionem i uua t, cor c xh i l a t a t, ccrebrumque , ac fpi r i tus ani maies f oue t, f omnum conc i l iât. H i nc inemor i am , int c l l igent iam adauge t, fenfus r edd i t pur i o r c s, exc i t a tqueanimum ad alta s fpcculat ioncs. Sel igenda Ô vero erunt, ex noftrat ibus vinis non po t ent i ora, ne furhofa s fed mediocr is fub- ftantia? , a l ba, vel fìaua,vel v e rmi c u l a, & quj e grata fint ftomacho. E t a d h uc prarftantiora , íi odorata fint. Ac r i t e r v e ro qu i dam iuniores ex amicis nof t r i s, l u m o r um eximiocjue i ngen i o, Hi eronyrnus Ca r d a nu s, & Al exander Pe t ronius , v inorum cenfurx* damnant vfum , edam in communi v f u , qua? ca l idiore finttiatura, vel c o c ì a, &; grandia v i n a. N a m ex Ga l e ni dec re t i s, cùm ftomacho prius videanrur grata , mox traótu tempor is re l axant, ac in marcorem deducun tmu l t o s, vel in arden– tes f ebres , vel lethalcs hepa t i s, al iorumque vìfcef ùm gignunt inf iammat ionesj opt imi s ra t i oni bus . P r imo e n imo c c u r fu in vent r i culum exc i tant fuo ca l ore, fol l i c i tant^uequemcunque al imenti f uc cum, fiuebonum , fiue ma l um , q u am c i to ad iecur t ranf i re, ad vena s , ac renes : vnde faci le ipfa vifeera incendunt, fi- C t ini exc i t an t, & obftruòdones pa r i un t. De i nde vina pot ent i a ,& calori f ica (in^ qu it Cardanus) quantum ex tempore iuuant ven t r i cu l um, fui natura f r i g i dum, & h u m i d u m, t antum , vel ampl ius i n proceifu Ia?dunt. Quon i am fi nut r i tur vnumquodque membruti) fuo fimili,offenditur autem à contrari j s, falubriùs er– go fore t , (quod tot i es, ex ant iquorum pra?ceptis monuimus)à pr imo or tu aifue- luffe quemquam pot ius ad aqua? p o t um, quàm v i n i. Dandumve rò mul tum ConfuetH* confue tudini e ft , nec quamquam ma l a , cric mutandaj ni fi h i nc peius immi ne- dìnis r a t io ret pe r i cu l um, qu ia fi ex quapiam occaf ione confuetum i l li natura? v i num derì- c i a t , ( vt h is acc idit f réquenter, qui longa ineunt i t inera ) ventriculus peius t o– lérât , dum cogi tur ad infuctum mutari p o t um, ac in deterius propterea l abi ne cei le ef t. A d d i t, & al iam cenfuram Al exander Petronius non cont emnendam, D v i numpo t ensmax ime of f endi t caput, dupl i ci rat ione, tùm fui qua l i t a te vaporo f a, & c a l i d a, qua? opp l e t, ac di f foluit fubftantiam cerebti : tùm qu ia vi r tute fua exhalans ad caput v i num, qu i cqu id in corpore ex humonbus concre tum,& c ra f fum reper i tur, i d f u n d i t, ac in ma iorem vaporum conuert it cop i am: qui coace r nati in vent r i cul is cerebr i, omnigenos c x f l ux i one, ac pleni tudine pariunt mo r- b o s . (Ex Ga l eni fentent ia v.de fan. tu. cap.vl t imo ) fynanches, de f t i l l a t i ones, quos catarrhos voc an t, ha?morroidas , fanguinis pror l uu i a, articulares mo r- bo s , op l i t a lmi am, per ipneumonias, pl eur i t ides. Habenda Porrò & propria? ha- A c o r p o- bi tudinis corporum rat io ef t: corpore enim pingui ( Ga l enus i tem tef t imonio ris b a b uu X I I 1 1 . metho. cap. xv.) vi tanda qua? mul tum nutriunt v i n a, quorum in cenfu d i n e . c r a i f ad i &a f un t, & i tem dul c ia ,pra?fcr t im n i g r a , v ti vero vel aquofis l i ceb i t, E i d eft colore a l bi s , &c o n f i f t c n t i a t c nu i bu s. Cont rà qui extenuati fint quos re- fìcere intent io eft , his v i num cxhibebimus c r a i f um. Compend i a r ia ver o de h i s omni bus à Ga l eno fenten t ia fcribi tur in l i b. de cibis bon .& mal . fuc . cap. x 1. G a l J e om Bilioiìs qu idem corpor ibus, fiue naturali intemperatura ea f u c r i t, fiue qua l i t er- m m m cunque acqu i f i t i t i a, cal ida o m n i a , & q u2 dantur in potum v i na vi tanda f un t , f u . necpe ruf t i s eaconcedenda , nec qui labore mul to ex f i c ca t i , aut per i nedi am extenuati fint, autmarrore, anni t empore, regi one, & ca l ido ccch ftatu. E a - dem ver o è diuer fo probantur h i s , quos calfacer e opus e f t , pkui tof is i tem f r i g i- d i f quc